شهرداری خمینی شهر

تشکیل بلدیه سده

محمدعلی شاهین
روزنامه نگار، پژوهشگر

مقدمه:
در اوایل قرن جاری دهستان ماربین شامل حدود 58 آبادی به مرکزیت سده متشکل از سه ده نزدیک بهم و بزرگ فروشان و خوزان و ورنوسفادران به عنوان یکی از دهستان های اصفهان شناخته می شد. در همین دوران بلدیه اصفهان و به دنبال آن بلدیه شهرضا و نجف آباد تاسیس شد. اهالی سده بارها در خواست تاسیس بلدیه را در منطقه خود به حکومت اصفهان منعکس می کنند. عاقبت در سال 1310 یعنی حدود 20 سال پس از تصویب قانون اولیه بلدیه با تاسیس بلدیه در سده از سوی حاکم اصفهان موافقت می شود. خبر آن در 23 اردیبهشت 1310 اعلام می شود که بنا بر تقاضای اهالی سده از طرف حکمران اصفهان میرزا ابراهیم خان سرتیپ برای تشکیل بلدیه و انجمن بلدی آنجا اعزام شد.
اولین چالش در راه تاسیس بلدیه سده:
پس از اتخاذ تصمیم از سوی مرکز برای دایر شدن بلدیه انتخاب مکان برای محل استقرار بلدیه اولین چالش پیش روی بوده است چرا که دو مشکل و مانع در این راه وجود داشته است، اول انتخاب یکی از محلات سه گانه با توجه به محله گرای ها که به هر حال هریک از محلات و بیشتر خوزان و فروشان تمایل به استقرار بلدیه درمحل خود داشته اند و دوم ساختمان مناسب و آماده که بشود بلدیه را درآن مستقر کرد. با توجه به وجود چند اداره قبلی در درمحکمه و در واقع استقرار سنتی ادارات در این محور، محله خوزان انتخاب اول بوده است، از نظر ساختمان مناسب هم در همین ایام ساختمان مریضخانه که در زمین اهدایی حاج قنبرعلی زهتاب آماده شده بود نظرها را جلب کرد. بنابراین به جای افتتاح مریضخانه دراین مکان، بلدیه در آن مستقر شد. به همین خاطر تا مدت ها مردم این منطقه را که محل بیمارستان شهید اشرفی فعلی است به نام شهرداری می شناختند. پس از تشکیل انجمن بلدیه تلاش ها برای بنای ساختمانی ویژه بلدیه به محوریت سیدعلی میرعنایت مشهور به آسیدعلی آقا میرعنایت (1352- 1257) عضو و رییس انجمن بلدیه منجر به ساخت شهرداری در قبرستانی در فروشان، شهرداری ناحیه دو فعلی گردید. بعد از استقرار بلدیه چالش بعدی تشکیل انجمن بلدیه بود.
انجمن بلدیه:
در قانون اولیه، تشکیل انجمن بلدیه پیش‌بینی شده‌ بود که اعضای آن را مردم انتخاب کرده و مستقل عمل کنند
پس از کودتای 1299 اداره بلدیه از حالت انجمن شهری خارج و به صورت شهرداری وابسته به دولت شد. سال 1309 قانون بلدیه قبلی ملغی و قانون دیگری جایگزین آن گردید و انجمن بلدیه و تشکیلات بلدیه با وظایف و تعاریف جدیدی روبه‌ رو شد. با قانون جدید ریاست بلدیه را وزارت کشور (وزارت داخله) منصوب می‌نمود و انجمن بلدیه استقلال خود را از دست داده به عنوان بازوی کمکی دولت در اجرای طرح هایش عهده‌ دار امور شد.
در حکم مامور حکومتی اعزامی از اصفهان در اردیبهشت 1310 برای تشکیل بلدیه در سده تاکید شده بود که وی پس از تشکیل بلدیه بایستی انجمن را هم شکل بدهد. لذا چند ماهی بعد از شکل گیری بلدیه یعنی در آبان 1310 اولین انتخابات انجمن بلدی سده صورت می گیرد. برای انتخاب انجمن بلدیه هم محل گرایی مطرح بوده و به همین دلیل اعصا باید از سه محل انتخاب می شدند. اعضای انجمن بلدیه هفت نفر عضو بوده و تقریبا هر دو نفر از یک محله بودند.
در دی 1310 اعلام می شود اعضای انجمن بلدیه سده چندی است که تعیین شده اند و از طرف حکومت میرزا علی محمد خان ملک برای ریاست بلدیه سده در نظر گرفته و به وزارت داخله پیشنهاد شده است. به این ترتیب زمینه مشارکت مردم در سر نوشت خود را فراهم می شود و تشکیل انجمن منشاء تحولات بعدی می گردد.
در همین ماه اولین بودجه بلدیه سده برای سال 1311 توسط انجمن بلدیه سده.تصویب می شود و این ظاهرا اولین اقدام جدی انجمن نوپا بوده است. کسانی چون سید علی میرعنایت و ابوالحسن سیادت از اعصای فعال انجمن بلدیه سده بوده اند. مقدمات دومین انتخابات بلدیه دو سال بعد از انتخابات اولی یعنی در بهمن 1312با دستور حکمران اصفهان به وفای متصدی بلدیه سده فراهم می شود. این انتخابات در بهمن 1312 انجام و در آن 673 نفر از مردم سده شرکت می کنند. آرا در محل استخراج و منتخبین به اصفهان. معرفی می گردند. ازآن پس این انتخابات هر دوسال یکبار انجام می شده است. بایستی توجه کرد در آن دوران میزان باسوادان کمتر از 20 درصد بوده و زنان نیز حضور فعال در امور اجتماعی نداشته اند.
اولین شهردار
در فروردین 1311شهر دار انتخابی حکومت در محل ماموریت خود در سده حاضر و شروع به کار می کند. ولی ظاهرا اختلاف بین اعضای بلدیه و شهردار شکل می گیرد به نحوی که در تیر 1312 فردی از طرف مرکز برای حل اختلاف بلدیه سده و انجمن بلدیه اعزام می شود. بهرتقدیر پس از چند بار تغییرات در تابستان 1312 حبیب اله وفایی برای شهرداری سده انتخاب می شود. وفایی از نوادگان رحیم خان سدهی از مدیران ظل السلطان و بانی مسجد رحیم خان اصفهان بوده است. وی در محله خوزان منزل فردی به نام حاج مهدی را که نزدیک بلدیه بوده اجاره و با خانواده در آنجا ساکن می شود. وفایی تا اسفند 1320 شهردار سده بود و پس از آن به بروجن انتقال یافت. در نوبت بعد از این سلسله پژوهش ها به چالش های پیش روی بلدیه و انجمن بلدیه سده در دهه اول تاسیس و راپورت های بلدیه سده پرداخته می شود.

منابع:
گفتگو با عزت میر عنایت
گفتگو با حاج علی زهتاب
شماره های مختلف روزنامه اخگر